Een AED in de buurt - als elke seconde telt

Volgens de cijfers op de site van de Hartstichting krijgen elke week 300 mensen een hartstilstand buiten het ziekenhuis. De eerste 6 minuten zijn cruciaal, waardoor snel handelen noodzakelijk is. Een AED kan dan absoluut het verschil maken. Wat is een AED, hoe werkt het precies en waarom is het voor VvE’s belangrijk om er eentje te hebben? Dat vroegen we aan Cees Thijssen, directeur/eigenaar van AED.nl.

Dat zijn pittige cijfers van de Hartstichting.

Cees Thijssen: “Zeker als je bedenkt dat in 70 tot 80 procent van de gevallen mensen thuis een hartstilstand krijgen. Veel AED’s hangen bij bedrijven, in winkelcentra, overheidsgebouwen en instellingen en dat is goed! Maar eigenlijk zou ieder huis ook een AED moeten hebben. Helaas is dat vooralsnog financieel niet voor iedereen haalbaar. Bij een VvE ligt dat anders. Door met alle eigenaren een bijdrage te leveren vergroot je - tegen relatief lage investeringskosten - de veiligheid op het gebied van (be)handelen tijdens een hartstilstand. Een ander bijkomend voordeel van een AED in een appartementencomplex is dat je met meerdere mensen onder één dak woont. Je hebt namelijk wel mensen nodig die het toestel kunnen bedienen. Woon je in je eentje op een boerderij, dan schiet je er weinig mee op.”

Wat is een AED eigenlijk precies?

Thijssen: “AED staat voor Automatische Externe Defibrillator. Het is een toestel dat door middel van een elektrische schok het hartritme weer kan herstellen bij een hartstilstand.”

Hoe gaat dat precies in zijn werk?

“Op de borst van het slachtoffer plaats je twee elektroden. Dat zijn, simpel gezegd, stickers met een draad eraan.” Thijssen vervolgt: “Dan volgt er eerst een meting van het hartritme, een elektrocardiogram, die meet of er nog activiteit is bij het hart. Is er een normale activiteit, ons hart klopt 60 tot 80 keer per minuut, dan is een schok niet nodig en zal het apparaat ook geen schok geven. Is het hart helemaal stil, omdat de persoon al is overleden, dan geeft het apparaat ook geen schok. Echter, bij een hartstilstand staat het hart vaak niet helemaal stil, er is dan sprake van kamerfibrilleren. Dat wil zeggen dat door snelle chaotische prikkelingen de kamers niet meer samentrekken, waardoor het bloed niet meer wordt rondgepompt. Wat je met de AED doet is in feite het hart resetten, zodat het hart weer gaat pompen. Bij iedere minuut die voorbij gaat, zonder dat er iets gebeurt, gaat er zo’n 8 procent van de overlevingskans af.”

Kan iedereen het apparaat zomaar gebruiken?

“Ja, het toestel is relatief eenvoudig te bedienen. De AED vertelt je namelijk precies wat je moet doen. Als je in staat bent om rustig te blijven en de instructies te volgen, dan is het geen probleem om de AED te bedienen. Toch is het handig om het een keer te oefenen.” Thijssen legt uit: “In een panieksituatie is het niet iedereen gegeven om rustig te blijven. En als snel handelen essentieel is, dan is het jammer als je eerst alle instructies moet volgen, voor je kunt handelen. Als je voor het eerst met een AED werkt, dan gaat het wat minder vlot allemaal. Een training is daarom wel aanbevolen, ook al zijn er situaties bekend waarbij mensen zonder training of opleiding met succes een AED hebben ingezet. Wat je in de praktijk vaak ziet is dat er in het appartementencomplex wel mensen wonen die ervaring hebben met reanimeren, bijvoorbeeld omdat ze Bedrijfshulpverlener (BHV) zijn of omdat ze in de zorg werken.”

Hoe werkt dat met die trainingen?

Thijssen: “Dat verschilt. Er zijn diverse pakketten. Zo kunnen er bijvoorbeeld instructies op locatie, dus bij de VvE, worden gegeven. Maar mensen kunnen ook een reguliere EHBO-cursus volgen, daar leer je natuurlijk veel meer dan alleen het bedienen van de AED. De kortste cursus duurt een uur, een reguliere EHBO-opleiding 10 tot 12 avonden.”

Moet je als je de AED gebruikt ook nog reanimeren?

Thijssen: “Ja, dat is wel de bedoeling. Je belt 112, start met reanimeren terwijl iemand de AED haalt en na het toedienen van de schok reanimeer je ook weer. Het is een beetje een technisch verhaal, maar als het hart stopt met de pompfunctie en begint te fibrilleren dan stroomt het hart vol met bloed en zwelt op. Zie het als de motor van een auto die aan het verzuipen is. Door de hartmassage masseer je het hart weer compacter en kan er sneller weer een krachtige bloedcirculatie ontstaan. Met het oog op de zuurstofvoorziening, met name naar de hersenen, is het belangrijk dat de circulatie zo snel mogelijk weer op gang komt. Als de hersenen te lang zonder zuurstof zitten, treedt er schade op.”

Zijn er richtlijnen hoeveel AED’s er per bewoners moeten zijn?

Thijssen: “We kijken naar de populatie en de grootte van het gebouw. Hoe snel kan je de AED halen en weer terug zijn bij het slachtoffer? Het streven is om binnen 3 minuten iemand een schok toe te kunnen dienen. Dan heb je de beste overlevingskansen en de minste kans op blijvende hersenschade. Als je op de hulpdiensten moet wachten, dan duurt dit al snel 10 minuten, dit reduceert de overlevingskansen tot 10 à 20 procent. Kun je binnen 3 minuten handelen, dan zit je op 60 tot 70 procent! De locatie van de AED is dus belangrijk. Daarover adviseren we vooral. Veel mensen denken ‘we hangen ‘m bij de ingang’. Dat is op zich wel aardig, maar bij een gebouw van 10 verdiepingen niet handig, als iedere minuut telt. Bovendien loop je bij de ingang het risico dat iemand de AED steelt. Waar we ook naar kijken is of er veel alleenstaanden in het complex wonen. Men zou zich dan af kunnen vragen of de aanschaf van een AED dan zinvol is, want wie signaleert dan de hartstilstand? Wie gaat er dan actie ondernemen? Je hebt elkaar nodig om elkaar te redden, dat is iets om rekening mee te houden.”

Hoe vaak kan een AED worden gebruikt?

“In principe honderden keren”, legt Thijssen uit. “Bij de meeste AED’s hoef je na gebruik alleen maar de elektroden te vervangen. Deze kun je eenvoudig bestellen en zelf vervangen.”

Hoe zit het met het onderhoud? Is dat lastig en duur?

Thijssen: “VvE’s kunnen dit in principe prima zelf. Er is een aantal dingen dat periodiek moet worden vervangen. De elektroden om de 2 jaar, omdat dan de plakkracht minder wordt. De batterij die zorgt voor de schok moet elke 4 à 5 jaar worden vervangen. Deze batterij zorgt ook voor een wekelijks en dagelijkse zelftest van het apparaat. Het is een kwestie van controleren of het lampje knippert en op tijd dingen vervangen. In de praktijk blijkt echter wel dat dit nog weleens wordt vergeten. Het voordeel van een onderhoudscontract is dat je zeker weet dat het onderhoud op tijd wordt uitgevoerd, we komen dan jaarlijks langs en men kan ons bij storing dag en nacht bellen. Al met al scheelt het maar een paar tientjes of je het zelf doet, of je laat het door bijvoorbeeld ons doen.”

Zijn er veel merken en soorten AED’s?

Thijsen: “Er zijn verschillende soorten en merken, de ene is misschien wat helderder in de uitleg, de ander heeft goedkopere elektroden en weer een ander heeft misschien een betere zelftest. Maar in de basis komt het allemaal op hetzelfde neer. De prijzen variëren van tussen de € 1.100,- en € 2.500,-.”

Koop of lease?

Thijssen: “Beide kan. Men kan een AED leasen, maar in de meeste gevallen worden ze gekocht. Leasen kan al voor minder dan een euro per dag. We merken dat in de meeste gevallen de voorkeur uitgaat naar kopen. Een AED kost tussen de € 1.100,- en 2.500,-.”

Nog even kort, waarom een AED in het appartementencomplex?

Thijssen: “Wekelijks krijgen we meldingen van AED’s die zijn ingezet. Ik verkoop graag AED’s, maar hoor nog liever dat ze het verschil hebben gemaakt, dat ze een leven hebben gered. Vandaar de ommezwaai naar de thuissituatie, omdat juist daar de meeste hartstilstanden plaatsvinden. Diverse VvE’s hebben inmiddels laten weten dat men het een fijn gevoel vindt dat er een AED in het complex is. Het is een relatief eenvoudig te bedienen apparaat waarmee men, en dat is bewezen, levens kan redden.”

Cijfers en feiten

- Jaarlijks krijgen zo’n 15.000 tot 16.000 mensen een hartstilstand.
- Per dag sterven gemiddeld zo’n 33 mensen aan een hartstilstand.
- In 65-70% van de gevallen krijgt men in en rond het huis een hartstilstand.
- Elke minuut tot aan een schok met een AED daalt de overlevingskans met 10%.
BRON: Hartstichting

VvE Kroonenburg & Houtlust

Dhr. B. Kok: “In ons appartementencomplex hangt al een aantal jaren een AED, maar daar is gelukkig nog nooit gebruik van gemaakt. Ondanks dat we het apparaat nog nooit hebben ingezet, volgen er wel jaarlijks een stuk of tien bewoners een cursus hoe men om moet gaan met dit apparaat. Gewoon om bij te blijven. Deze cursussen volgen we bij de ambulancepost, die hier redelijk dichtbij is gevestigd. De AED is destijds aangeschaft vanuit veiligheidsoverwegingen. In ons appartementencomplex, bestaande uit zo’n 60 appartementen, wonen vooral ouderen. We vonden het daarom wel belangrijk om een AED in het gebouw te hebben.”

En de winnaar is…

AED.nl bestaat 20 jaar! Om dat te vieren en om de AED meer onder de aandacht te brengen bij VvE’s, heeft fabrikant ZOLL een AED beschikbaar gesteld. VvE’s konden op www.appartementeneigenaar.nl meedoen aan een winactie en uit alle ingezonden reacties is het appartementencomplex VvE Seringenplantsoen getrokken als winnaar. Op maandag 17 juli is de AED door Cees Thijssen uitgereikt aan bestuurslid Kristel Donker.
Kristel Donker: “We waren al een tijdje bezig om een AED in ons appartementencomplex te krijgen en waren daarover in gesprek met de leden van de VvE. De voorzitter zag de winactie en heeft meegedaan. We zijn héél blij dat we de AED hebben gewonnen. Hij hangt ook al in het complex. Nu we de AED hebben kunnen we gaan inventariseren welke bewoners een cursus willen en meer willen weten over hoe een AED werkt. Een aantal bewoners, waaronder ikzelf heeft hier al de nodige papieren voor. Samen kunnen we nu aan de slag om de overige bewoners voor te lichten en te enthousiasmeren. Voor mij persoonlijk geeft het hebben van een AED in het complex een stukje rust.