Wat kan een vereniging regelen in het huishoudelijk reglement?

Door mr. B. van Zanten

Hoewel het niet wettelijk verplicht is maken veel verenigingen gebruik van een huishoudelijk reglement. In de modelreglementen wordt inmiddels zelfs uitvoerig verwezen naar het huishoudelijk reglement. In het huishoudelijk reglement kunnen regels worden gesteld die te maken hebben met het doel van de vereniging: het beheren van de gemeenschappelijke goederen.

Privégedeelten

In beginsel is de vereniging niet bevoegd regels te stellen over het gebruik van de privégedeelten. De vereniging beheert immers de gemeenschap met uitsluiting van de gedeelten die bestemd zijn als afzonderlijk geheel te worden gebruikt. Een regeling over het gebruik van een privégedeelte in het huishoudelijk reglement betekent echter een beperking van de exclusieve gebruiksbevoegdheid van een eigenaar, waarover de vereniging niet het beheer voert. De wet geeft de vereniging dan ook nergens de bevoegdheid regels te stellen over het gebruik van de privégedeelten.

Ondanks dat de wet geen bepaling kent waarin aan de vereniging de bevoegdheid wordt toegekend om regels te stellen over het gebruik van de privégedeelten, is in de rechtspraak bepaald dat dit toch binnen de beheersbevoegdheden van de vereniging kan vallen.

De bevoegdheid van de vereniging regels te stellen over de privégedeelten moet echter wel expliciet worden toegekend in het splitsingsreglement. De wet bepaalt immers dat het splitsingsreglement wél een regeling omtrent het gebruik van de privégedeelten mag inhouden. Een dergelijke regeling kan de mogelijkheid openen regels over het gebruik van privégedeelten op te nemen in het huishoudelijk reglement. Het is dus niet mogelijk een onderwerp nader te regelen in het huishoudelijk reglement als het splitsingsreglement niet expliciet die mogelijkheid biedt. Het modelreglement van 2017 geeft aan de vergadering de bevoegdheid een huishoudelijk reglement vast te stellen.

De bevoegdheid van de vereniging om regels te stellen in een huishoudelijk reglement wordt begrensd door een aantal randvoorwaarden. Daaruit blijkt dat de ruimte die de vereniging heeft om regels te stellen beperkt is.

1. De inhoud van het huishoudelijk reglement mag niet in strijd zijn met het splitsingsreglement. Het splitsingsreglement prevaleert altijd boven het huishoudelijk reglement. Een bepaling in een huishoudelijk reglement die in strijd is met het splitsingsreglement is nietig. Een bepaling in het huishoudelijk reglement over bijvoorbeeld de stemverdeling is dus niet geldig.

1. De inhoud van het huishoudelijk reglement mag ook niet in strijd zijn met de wet. De wet bepaalt bijvoorbeeld dat in het splitsingsreglement moet worden bepaald welke schulden en kosten voor rekening van de gezamenlijk schuldeisers komen. Dat is niet een onderwerp dat nader kan worden geregeld in het huishoudelijk regelement. De modelreglementen bieden daartoe dan ook niet de mogelijkheid en verwijzen met betrekking tot dat onderwerp niet naar het huishoudelijk reglement.
2. In de rechtspraak is benadrukt dat het huishoudelijk reglement slechts regels over het feitelijk gebruik van de privégedeelten mag bevatten. Dit kan bijvoorbeeld gaan over het sluiten van deuren, het produceren van geluid, het verspreiden van geuren, het plaatsen van een fiets, het ophangen van posters of het houden van een huisdier. Regels over wie wel of niet mag worden toegelaten tot de vereniging bijvoorbeeld gaan echter niet over het feitelijk gebruik van de privégedeelten en kunnen niet worden opgenomen in het huishoudelijk reglement.
3. Het stellen van regels in het huishoudelijk reglement over het feitelijk gebruik van de privégedeelten is echter begrensd. In de rechtspraak is namelijk ook bepaald dat beperkingen van het feitelijk gebruik niet een grote inbreuk op het gebruiksrecht van de eigenaar met zich mogen meebrengen. Een in het huishoudelijk reglement opgenomen verbod van kamerverhuur vormt bijvoorbeeld een grote inbreuk op de gebruiksrechten van een eigenaar. De vereniging heeft nimmer de bevoegdheid een dergelijk verbod in te stellen door middel van aan besluit dat wordt neergelegd in het huishoudelijk regelement. Dat verbod kan uitsluitend worden ingesteld door dat te bepalen in het splitsingsreglement. De procedure om het splitsingsreglement te wijzigen is echter strenger dan de procedure om het huishoudelijk reglement te wijzigen.

In de praktijk kan een glijdende schaal bestaan tussen enerzijds het kunnen uitoefenen van de gebruiksrechten als eigenaar en anderzijds het handelen in strijd met de beperkingen die in het huishoudelijk reglement aan het feitelijk gebruik worden gesteld. Per geval zal daarom beoordeeld moeten worden of een beperking die het huishoudelijk reglement aan het feitelijke gebruik van een privégedeelte stelt, wel of niet geldig is.

Gemeenschappelijke gedeelten

In tegenstelling tot wat geldt voor privégedeelten biedt de wet aan de vereniging wel de bevoegdheid regels te stellen over het gebruik van de gemeenschappelijke gedeelten. Die regels kunnen worden opgenomen in het huishoudelijk reglement. Daarvoor is in beginsel niet een grondslag in het splitsingsreglement noodzakelijk. Het modelreglement van 2017 biedt die grondslag overigens wel uitdrukkelijk. Aan het stellen van dergelijke regels zijn wel twee voorwaarden verbonden.

1. Regels over het gebruik van gemeenschappelijke gedeelten mogen niet in strijd zijn met het splitsingsreglement. Soms is echter onduidelijk of een regel in strijd is met het splitsingsreglement. Bijvoorbeeld met betrekking tot de regel dat de eigenaren de gemeenschappelijke gedeelten moeten gebruiken overeenkomstig de bestemming

1. Regels over het gebruik van gemeenschappelijke gedeelten moeten uitsluitend strekken tot beheer. Het regelen van gebruik mag feitelijk dus niet overgaan in beschikken, wat onder meer inhoudt dat eigenaars niet mogen worden belemmerd in de uitoefening van hun recht tot medegebruik. Als eigenaars daarin wel worden belemmerd, dan zou dat feitelijk neerkomen op het veranderen van de verhoudingen op een manier waarop alleen de appartementseigenaars gezamenlijk bevoegd zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het exclusief in gebruik geven van een gemeenschappelijk gedeelte aan één van de eigenaars. In de praktijk is het soms lastig vast te stellen of een regel slechts strekt tot beheer of feitelijk leidt tot het permanent wijzigen van de verhoudingen zoals die gelden op grond van de wet en het splitsingsreglement.

Conclusie

Binnen de vereniging kan de duidelijkheid worden vergroot door regels over het gebruik vast te leggen in een huishoudelijk reglement. Indien de vergadering het besluit neemt een regel vast te leggen in een huishoudelijk reglement, is echter oplettendheid geboden. Veel regels in het huishoudelijk reglement kunnen niet worden gehandhaafd, omdat ze in strijd zijn met de voorwaarden waaraan die regels moeten voldoen. De vereniging doet er goed aan juridisch advies in te winnen over de deugdelijkheid van een regel, voordat de vergadering het besluit neemt die regel vast te leggen in het huishoudelijk reglement. Daardoor komt de vereniging minder snel voor verrassingen te staan als zij een dergelijke wil handhaven en de bewoners wil wijzen op hun verplichtingen.