Veilig werken op een dak

Veilig werken op een dak met zonnepanelen. Wat is de beste valbeveiliging?

Zonnepanelen zijn steeds vaker te zien op de daken van loodsen, kantoren en appartementen. En met het reeds gesloten klimaatakkoord, alsmede het doel van de EU om in 2020 20% van de totale energie productie te laten bestaan uit duurzame energie, zal de verkoop van zonnepanelen de komende jaren alleen nog maar verder stijgen.
Het doel van dit blogbericht is om de aandacht te vestigen op een overweging die vaak over het hoofd wordt gezien: de valgevaren op het dak.
Hoe kunnen zonnepanelen worden gecombineerd met valbeveiliging om de risico’s te minimaliseren en de energieopbrengst te maximaliseren?

Waar zonnepanelen te plaatsen?
Op platte daken kunnen gebruikers zonder valbeveiliging werken in de veilige zone, d.w.z. op meer dan 4 meter van de dakrand. Bij het berekenen van de optimale opbrengst van het systeem blijkt echter vaak dat het gewenst is om zonnepanelen ook buiten deze zone te plaatsen.
Het dak wordt dan vaak compleet vol gezet, zonder rekening te houden met de veiligheid van de toekomstige onderhoudswerkzaamheden.
De invloed van zonnepanelen op de veiligheid van het dak
De permanente impact van zonnepanelen op de veiligheid van de werkzaamheden op het dak wordt vaak onderschat of zelfs vergeten. Zelfs als zonnepanelen alleen in de veilige zone worden geplaatst, kan dit ervoor zorgen dat werknemers meer worden blootgesteld aan valgevaren.
Een uitgebreid PV-systeem op het dak beperkt namelijk de vrije loopruimte.  De looppaden van de werknemers zullen daardoor richting de dakrand verschuiven, zelfs als het werk daar niet eens plaatsvindt. De voorkeur wordt gegeven aan ruimtelijke paden die niet te dicht bij de panelen liggen,  uit angst deze te beschadigen.

De juiste vorm van valbeveiliging
Als het om valgevaren gaat is het altijd belangrijk om naar het grotere plaatje te kijken. Veel gebouw-eigenaren realiseren zich niet voor hoeveel werkzaamheden er toegang tot het dak nodig is. Behalve de installatie van zonnepanelen, zijn er schoonmaakwerkzaamheden, onderhoud en reparaties, maar ook werk aan bliksemafleiders, beveiligingscamera’s, airconditioning units, antennes etc.
Na het in kaart brengen van alle werkzaamheden die op het dak plaatsvinden, komen veel gebouw-eigenaren tot de conclusie dat het niet kosteneffectief is om een tijdelijke oplossingen te huren voor iedere keer dat er iemand op het dak moet werken.
De vraag is dan: welke permanente valbeveiligingsoplossing is het beste? De wet schrijft voor dat oplossingen ter voorkoming van een val (collectieve voorzieningen) te allen tijde de voorkeur moeten krijgen.

Valbeveiliging dak middels hekwerken
Met oog op de arbeidshygiënische strategie hebben hekwerken de voorkeur boven het gebruik van individuele valbeveiliging. Een tijdelijk hekwerk staat vaak niet in verhouding tot de duur en de aard van de werkzaamheden. Een permanent hekwerk heeft als nadeel dat dit zorgt voor slagschaduw op de zonnepanelen, waardoor de opbrengt niet optimaal is.

Slagschaduw
Zonnepanelen staan in de regel in serie geschakeld, zeker wat de grotere PV-systemen betreft. Dit betekent dat de schaduw van een hekwerk op één paneel een negatief effect heeft op de output van alle panelen in die serie. Om die reden is het gebruik van inklapbare hekwerken aan te raden, zodat de opbrengt van het systeem alleen vermindert als er mensen op het dak lopen. Hierbij dient wel rekening gehouden te worden met de breedte van de loopruimte, i.v.m. struikelgevaar.

Horizontale Leeflijn Systemen

Met een leeflijn systeem draagt een gebruiker een harnas dat wordt verbonden met een werklijn die met meeloper die over de leeflijn (ook wel staalkabeltraject) beweegt.
Een leeflijntraject op 2 meter van de dakrand blijkt in de praktijk de meest logische en veilige oplossing bij het indelen van een dak met zonnepanelen. Helaas wordt er vaak niet aan valbeveiliging gedacht bij het plaatsen van de zonnepanelen.
Het is niet toegestaan om de leeflijn dichter dan 2 meter bij de dakrand te plaatsen. Volgens de Arbo-wet kan er dan namelijk geen sprake meer zijn van gebiedsbegrenzing.
Als de valbeveiliging pas later wordt geïnstalleerd, is het wellicht nog wel mogelijk om losse ankerpunten tussen de panelen te plaatsen, op minstens 4 meter van de dakrand. In zo’n geval loopt de werklijn van de gebruiker wel over de zonnepanelen heen, wat het risico op het beschadigingen vergroot.

Ga samen met een veiligheidsexpert op zoek naar een veilige en effectieve valbeveiligingsoplossing voor een dak met zonnepanelen. AllRisk denkt graag met u mee.